SEO onderzoek over de naleving van de Wet op de ondernemingsraden

Bedrijven met vijftig werknemers of meer zijn conform de Wet op de ondernemingsraden (WOR) verplicht een ondernemingsraad (OR) in te stellen, zoals we eerder ook in dit artikel uitgelegd hebben. 

Het SEO heeft , op vraag van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), een onderzoek gedaan over de naleving van de verplichting om OR'en in te stellen. Dit nalevingsonderzoek wijst medio 2023 uit dat 69 procent van de bedrijven ook daadwerkelijk een OR heeft, wat neerkomt op 31 procent die dat dus niet heeft. 

Hier een aantal punten die het artikel samenvatten:

• Bovengenoemde percentage is in de tijd gezien redelijk stabiel, vergeleken met eerdere soortgelijke nalevingsonderzoeken. 
• Naleving in (semi)publieke sectoren is beduidend hoger en stijgt naarmate de omvang van het personeelsbestand toeneemt 
• Naleving is hoger voor vestigingen met overwegend hoger opgeleide werknemers,
• Naleving is hoger voor vestigingen met een hoger aandeel werknemers ouder dan 50 jaar en naleving daalt naarmate het aandeel flexwerkers toeneemt. 
• Voor het aandeel werknemers dat aangesloten is bij een vakbond (de zogenaamde organisatiegraad) geldt dat naleving stijgt tot het punt dat de helft van de werknemers bij een vakbond is aangesloten. Voor vestigingen met een organisatiegraad hoger dan 50 procent daalt de naleving enigszins. 
• Bestuurders en werkgevers van vestigingen die wel OR-plichtig zijn maar geen OR hebben ingesteld, verwijzen in de meeste gevallen naar een gebrek aan behoefte onder werknemers en/of andere manieren om werknemers bij de besluitvorming te betrekken. 
• Ruim een derde van de bestuurders en werkgevers geeft aan dat zij niet over een OR beschikken door een gebrek aan kandidaten. Kanttekening is dat het perspectief van de werkgever/bestuurder niet noodzakelijkerwijs de realiteit voor werknemers weerspiegelt. Als onderdeel van de Nederlandse Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) zijn medio 2020 ruim 300 werknemers gevraagd naar redenen waarom een medezeggenschapsorgaan (OR/pvt/MR) ontbreekt. Volgens werknemers komt dit juist vaker doordat de werkgever geen OR wil of aangeeft dat dit niet nodig zou zijn dan dat er sprake is van een gebrek aan kandidaten of een gebrek aan behoefte onder werknemers. De aanname van werkgevers en bestuurders dat de werknemers toch geen behoefte hebben aan medezeggenschap, lijkt daarmee in een groot deel van de gevallen onjuist.
• Bij ruim een kwart van de vestigingen is sprake van één of meerdere onvervulde vacatures. Dit weerspiegelt het signaal vanuit werkgevers/bestuurders dat het niet altijd lukt om voldoende kandidaten voor de OR te werven. 
• In vrijwel alle vestigingen met een OR besteden OR-leden tijd aan scholing en beschikt het merendeel over een eigen scholingsbudget. 
• Qua inhoud van het overleg, zien we dat de OR naast praktische zaken (zoals arbeidsomstandigheden en arbeidsregelingen) ook geregeld strategische onderwerpen met de werkgever/bestuurder bespreekt. Ook wordt in bijna alle vestigingen de algemene zaken met de werkgever/bestuurder in een halfjaarlijks overleg besproken, zoals de resultaten van het afgelopen jaar en de verwachtingen voor het komende half jaar. 
• Dat de OR ook daadwerkelijk invloed heeft op de besluitvorming, wordt door het merendeel van de werkgevers en bestuurders bevestigd. Stukken die de or heeft opgesteld (zoals adviezen) beïnvloeden in het merendeel van de vestigingen met enige regelmaat de besluiten van de werkgever/bestuurder. 
• De invloed is frequenter in grotere vestigingen (tweehonderd of meer werknemers), vestigingen met een hoger aandeel vast contract, met een (overwegend) theoretisch geschoold personeelsbestand en met een hoger aandeel vijftig+ werknemers. 
• Werkgevers en bestuurders beoordelen de kwaliteit van het overleg met de or gemiddeld met een 7,1. Slechts tien procent geeft de kwaliteit een onvoldoende. 

Een goed ingestelde en benutte OR is in het belang van de gehele onderneming, zowel van de werknemers als de werkgevers. Mooi als de cijfers de komende jaren zouden kunnen veranderen en meer bedrijven de verplichte OR ook daadwerkelijk gaan instellen.

Hebben jullie daarbij hulp nodig of weten jullie bedrijven die dat nodig hebben? Neem contact met ons op of kijk naar de mogelijkheden voor advies en training op www.mzservices.nl.

Het gehele onderzoek is te lezen in het PDF hieronder.